सर्लाहीमा भित्रियो ‘थोपा सिंचाई’ प्रविधि

सर्लाहीमा भित्रियो ‘थोपा सिंचाई’ प्रविधि

सासापुर–३, पटौनामा तराकारी खेतीका लागि अपनाइएको थोपा सिंचाई प्रविधि । 

–टंकबहादुर क्षेत्री÷सर्लाही दैनिक
सासापुर, चैत १० । सिंचाईको लागि पानी अभाव हुने क्षेत्रमा तरकारी खेतीका लागि नयाँ सिंचाई प्रविधि भित्रिएको छ । विरुवामा मात्र पानी सिंचाई हुने र अनावश्यक पानी खर्च नहुने ‘थोपा सिंचाई’ प्रविधि सुरु भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले जनाएको छ ।
राष्ट्रपति चुरे संरक्षण कार्यक्रम अन्तर्गत जिल्ला कृषि विकास कार्यालयको सहयोगमा हाम्रो कृषि सहकारी संस्था सासापुरले समूहमार्फत उक्त प्रविधिबाट विभिन्न तरकारी खेती सुरु गरेको हो । पानीको अभाव भएका स्थानमा थोपा सिचाई प्रविधि मार्फत तरकारी खेती सुरु गरिएको कृषि विकास कार्यालयका प्रमुख युगल किशोर तिवारीले बताए । कृषि प्रमुख तिवारीका अनुसार हाल सासापुर, अत्रौली, पत्थरकोट र लालबन्दीमा उक्त प्रविधिबाट नमूनाका रुपमा तरकारी खेती सुरु गरिएको छ । ‘‘यो सिंचाई प्रविधि विदेशतिर बढी प्रचलित छ ।’’ उनले भने–‘‘यहाँ पनि पानीको अभाव भएका स्थानहरुमा हामीले नमूनाका रुपमा सुरु गरेका छौं ।’’
हाम्रो कृषि सहकारी संस्थाका अध्यक्ष केशबराज थापा (बाबु) ले ४ वटा समूहमार्फत थोपा सिचाई प्रविधिबाट १० कठ्ठा क्षेत्रफलमा बोडी, काँक्रा, चाइनिज साग, भिण्डी, करेला, खुर्सानी, गोलभेँडा लगायत तरकारी खेती सुरु गरिएको बताए । वैदेशिक रोजगारीमा गई गाउँ फर्केर आएका स्थानीय सोमबहादुर महत, तिलक खड्का, रामकृष्ण बस्नेत लगायत स्थानीय यूवा एवं महिलाहरुको सहभागितामा तरकारी खेती सुरु गरिएको सहकारी संस्थाका अध्यक्ष थापाले बताए । ‘‘तरकारी खेती गर्न पानीकै समस्याले चिन्तित थियौं ।’’ थापाले भने–‘‘तर थोपा सिंचाई प्रविधिबाट हामी अत्यन्त खुसी भएका छौं र यो प्रविधि अत्यन्त प्रभावकारी समेत लागेको छ ।’’
ट्याँकीमा पानी हालेर पाइप मार्फत तरकारीको विरुवाको फेदमा मात्र पानीको थोपाहरु झार्दै सिंचित गर्ने प्रविधिलाई ‘थोपा सिंचाई’ भन्ने गरिन्छ । उक्त प्रविधि अन्तर्गत सय लिटर पानीले ३ कठ्ठा जग्गामा गरिएको तरकारी खेतीलाई सिंचाई गर्न पुग्ने गरेको सहकारी संस्थाका अध्यक्ष थापाले बताए ।
नहर, डिप बोरिङ वा पम्प्सेटबाट पानी पटाउँदा अनावश्यक रुपमा पानीको खर्च हुने, पानीको बहावले विरुवालाई हानी पु¥याउने लगायत विभिन्न नकारात्मक पक्ष भएपनि ‘थोपा सिंचाई’ प्रविधिबाट सिंचाई गर्दा पानीको बचतका साथै विरुवालाई थप फाईदा समेत पुग्ने कृषि अधिकारीहरुले बताएका छन् । यो प्रविधि पूर्व–पश्चिम राजमार्ग सहित सिंचाईको सुविधा नभएका स्थानहरुमा बढी लाभदायी र प्रभावकारी हुने किसानहरुले बताए ।
जानकारहरुका अनुसार उक्त प्रविधिबाट पानी पटाउँदा (सिंचाई गर्दा) विरुवाको फेदमा मात्र पानी खर्च हुने र जग्गाको अन्य क्षेत्रमा खर्च नहुने भएकाले गाग्रो वा बाल्टिनमा ओसारिएको पानीले नै सिंचाई गर्न पर्याप्त रुपमा पुग्ने गर्दछ । एक कठ्ठा जग्गामा थोपा सिचाई प्रविधि अपनाउन पाईप एवं ट्यांकी खरिद गर्दा ६ हजार हाराहारी लागत लाग्ने जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले जनाएको छ ।
नमूनाको रुपमा चारवटा गाविसमा सुरु गरिएको यो प्रविधि सफल भएमा थप गाविसहरुमा समेत कार्यालयले सहयोग पु¥याउने कृषि कार्यालय प्रमुख तिवारीले बताए ।